DOĞUM İZNİ VE SÜT İZNİ

[serap BİÇER]

Doğum İzni ve Süt İzni 
Emekli sandığı ve SSK'lı çalışan gebelerde doğum öncesi ve sonrası izinler ve kanunlarla ilgili kanuni düzenlemeler aşağıda belirtilmiştir. Gebelerin mağdur olmaması için yapması gereken yalnızca o tarihlerde Sağlık Bakanlığı'na bağlı bir Devlet Hastanesine veya takip oldukları devlet kurumları ile anlaşmalı özel hastanelerde gerekli formaliteleri yerine getirmesidir.

Emekli Sandığına bağlı çalışan gebeler yanlarında kurumlarından aldıkları hastaneye sevklerini gösteren kâğıtlarını, SSK'lı gebeler ise vizite kâğıtlarını ve karnelerini yanlarında getirmelidirler. Bu evrakların (sevk kâğıdı- vizite kâğıdı) yeni ve en çok 3 gün önce alınmış olmaları gereklidir.

Hem SSK'lı hem de devlet memuru (657 sayılı devlet memuru kanununa tabi) hamile kadınlar 8 haftası doğumdan önce, 8 haftası da doğumdan sonra olmak üzere toplam 16 hafta doğum izni kullanabilmektedirler. Yine doktor raporu ile doğuma 3 hafta kalana kadar çalışabilmekte ve izinlerinin geri kalan kısmını doğum sonrasına aktarabilmektedirler. Yani, çalışan gebeler dilerlerse gebeliklerinin 32. haftasında doktorlarından aldıkları "37. gebelik haftasına kadar daha 5 hafta süre ile çalışmasında gebeliği yönünden sakınca bulunmamaktadır" şeklindeki benzer raporlarla doğum öncesi kullanmadıkları 5 haftalık izni doğum sonrasına aktarabilirler Bu durumda doğum sonrası 8+5= 13 hafta (91 gün) süre ile kanuni olarak izin kullanma hakkına sahip olurlar.

Kanunlar birden fazla bebek bekleyen anne adaylarında (çoğul gebeliklere) ise doğum öncesi izni 8 yerine 10 hafta olarak kullanılabilmelerine olanak sağlamaktadır.

Doğum şekli ister sezaryen ister normal doğum olsun, doğum öncesi ve sonrası izinlerini etkilemeyecektir. Özellikle planlı sezaryenlerin erken yapılması doğum öncesi izne erken ayrılacağı anlamına gelmez. Tüm hesaplamalar son adet tarihine veya bilinmiyorsa en erken dönemde yapılmış ultrasondaki bebeğin büyüklüne göre 40 hafta üzerinden yapılır.

SSK'lı gebeler için doğum izni ve doğum raporu hakkında kanuni düzenleme

4857 sayılı iş kanunun 74.maddesi:

SSK'lı anne adayları doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir yani 10 hafta olarak kullanırlar. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, gebenin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir.

Yukarıda öngörülen süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir.

Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir.

Hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde, hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde işçinin ücretinde bir indirim yapılmaz. Bunun için hastaneden hekim raporu gerekmektedir.

İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.

Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.

Devlet memurları ile ilgili kanuni düzenleme

21.07.2004 tarihli ve 25529 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 14.07.2004 tarihli ve 5223 sayılı Kanun ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 104 üncü maddesinin (A) bendi; "Memura doğum yapmasından önce 8 hafta ve doğum yaptığı tarihten itibaren 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta süre ile aylıklı izin verilir. Çoğul gebelik halinde, doğumdan önceki 8 haftalık süreye 2 hafta süre eklenir. Ancak sağlık durumu uygun olduğu takdirde, tabibin onayı ile memur isterse doğumdan önceki 3 haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, memurun çalıştığı süreler, doğum sonrası sürelere eklenir. Yukarıda öngörülen süreler memurun sağlık durumuna göre tabip raporunda belirlenecek miktarda uzatılabilir. Memurlara, bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Süt izninin kullanımında annenin saat seçimi hakkı vardır." şeklinde ve 108 inci maddesinin üçüncü paragrafı "Doğum yapan memurlara istekleri halinde 104 üncü maddenin (A) bendinde belirtilen sürelerin bitiminden itibaren 12 aya kadar aylıksız izin verilir." şeklinde değiştirilmiştir.

Dikkat!

Bu yasal hakkınızı kullanabilmek için bazı işlemler yapmanız gerekmektedir. Bu işlemlerin en önemlisi hamileliğin otuz ikinci haftasında doktorun vereceği rapor olacaktır. Bu raporu onaylatmak için bütün ultrasonografi sonuçlarıyla birlikte en yakın devlet hastanesine ya da emekli sandığı, SSK ile anlaşmalı özel bir hastaneye son düzenlemeleri yapıp götürmeli ardından işverene götürmelisiniz. Bunun ardından sonraki işlemler için çalıştığınız yerin personel bölümünden bilgi alabilirsiniz. Yakında sisteme eklenecek olan SGK ( sosyal güvenlik kurumu) dahilindeki anne adaylarına doğum raporu, doğum izni, süt izni gibi haklar için büyük ihtimalle yeni bir kanuni düzenleme olacaktır.

Babalar için doğum izni

İş yasası'nda erkek çalışanlar için doğum izni verilmesini düzenleyen bir hüküm bulunmamaktadır. Fakat 657. devlet memurları yasası'na göre erkek memurlara 3 gün doğum izninin verilebileceğinin olması eşitlik ilkesini gerektirmiştir. Eşitliği sağlamak için iş mevzuatı içerisinde çalışmalar yapıldığına yönelik basında haberler çıkmıştır. Yine de şimdiye kadar bu konu hakkında yapılan bir kanuni düzenleme bulunmamaktadır.

Süt izni ve iş kanununa göre uygulaması

Kadın çalışanlara her gün 1 yaşından küçük çocuklarını emzirmeye 1,5 saat emzirme izni verilmektedir. Bu süreyi nasıl kullanacağını çalışan anne kendisi belirler. Süreyi hangi saatler arasında kullanıp kaça böleceği kendisine bağlıdır.

Bu zaman günlük olarak bebeğin sağlığı düşünülerek verilmiş bir izindir. Emzirme izniyle ilgili düzenleme 4857 sayılı İş Kanunu'nun, 74. maddesinde belirtilir.

Bu izin yalnızca günlük olarak kullanabilmektedir fakat uygulama da görüldüğü üzere süt izinleri amacına uygun olarak kullanılmamakta ya da kullandırılmamaktadır. Çoğu zaman kadın çalışanlar bu izinleri haftalık ya da aylık olarak kullanırlar.

Şehir yaşamında bu izinleri kullanmak oldukça zordur. Çalışan annenin 1,5 saatliğine çalıştığı yerden çıkıp dönmesi zor olmaktadır. Bu nedenle kadın işçiler izinlerini genellikle işe 1,5 saat geç gidip veya işten 1,5 saat erken çıkıp kullanması daha mantıklı olabilir.

Süt izninin haftalık ya da aylık olarak kullandırılması yasaya karşıdır fakat 4857 sayılı İş kanunu süt izninin kanuna uygun olarak kullandırılmaması halinde cezai yaptırım uygulanmaz. O halde kadın çalışana süt izni kullandırılmaz ya da yasal düzenleme içerisinde kadın çalışanın istediği şekilde kullandırılmaz ise ne olur? Böyle bir halde kadın çalışan 4857 sayılı iş kanunu'nun 24. maddesine göre iş sözleşmesini kendisi fesih edebilir. Fesih nedeni haklı olduğu takdirde çalışan işverenden kıdem tazminatı ile birlikte ücret ve benzer bir çok haklarını talep edebilir.

Çalışan anne "Süt izni" kullanımını işverene dilekçe ile bildirir. İşvereninde çalışan anneye "izin uygun" olduğuna ilişkin yazı vermelidir. Dilekçe ve yazı verilen bu iznin yasalara uygun bir biçimde verildiğinin kanıtı olarak kullanılacaktır. Çalışan anne bu izni bebek 1 yaşına gelinceye kadar kullanabilir.

Yasal yenileme ile "...bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni verilir..." hükmüyle bu izni bebek 1 yaşına gelinceye kadar kullandırılabileceğini belirtmektedir. 4857 sayılı İş kanunu süt izninin kanuna uygun olarak kullandırılmaması halinde cezai yaptırım uygulanmaz.
Unutulmaması gerekir ki , "Süt İzni" çocuğun sağlığı için verilmiş bir izindir.

[Aytii]

kızlar ben çalışan bir hamileyim biliyosunuz ve en az 3 hafta önce ayrılıyomuşsun izne ben bunu muhasebeye sordum ve dediki raporunu ssk ya veriyoruz onlar maaşını ödüyolar ama ssk dan kesik gelmezmi maaşım? 

[DİLVİN]

2 sefer ödüyor ssk

[Aytii]

nasıl ödüyo peki?

16 hafta 4 ay yapıyo 4 kere maaş ödemeleri gerekmezmi 

[oslemturgay]

nasıl ödüyo peki?

16 hafta 4 ay yapıyo 4 kere maaş ödemeleri gerekmezmi 

ben üniversitede taşören firma işçisi olarak çalışıyorum. geçen sene bnm gibi olan bir bayan dogum yaptı. bizim aldımız maaş şuan 760 lira. 8+8 16 hafta yani 4 ay boyunca kadına maaş verilmedi kadın iş bası yaptıgında sigortadan gitti 2100 lira aldı. yani maaşı 525 den hesaplandı.

[cemre81]

kızlar ben çalışan bir hamileyim biliyosunuz ve en az 3 hafta önce ayrılıyomuşsun izne ben bunu muhasebeye sordum ve dediki raporunu ssk ya veriyoruz onlar maaşını ödüyolar ama ssk dan kesik gelmezmi maaşım? 

canım bende kasım ayında doğum yaptım. normalde 1 milyar maaş alıyorum ama sigortam asragi ücretten ödendigi için 2100tl para aldım yani asgari ücretin bile altına geliyor nasıl hesaplama yapıyorlar bilmiyorum ama doğumu yaptıktan sonra sana verilen kağıtları hemen muhasebeye götür bebeğin 8 haftalık oldugunda sskdan bi belge alman lazım onuda doldurup muhasebicine ver ve hemen işlemleri yapmasını sağla gözünle gör yaptığını zaten int.yapıyorlar eğer zamanını kaçırmassan 15 gün içinde alırsın yoksa bekleeeee babam bekle

[Aytii]

bende 1000 aliyorum Cemre

ben raporumu is yerine verdim izne çikarken bana muhasebecim her ay mi ödensin maasin dedi bende evet dedim istegine göre ödenebiliyomus 

[cemre81]

bende 1000 aliyorum Cemre

ben raporumu is yerine verdim izne çikarken bana muhasebecim her ay mi ödensin maasin dedi bende evet dedim istegine göre ödenebiliyomus 

evet isteğe göre ödeniyor

[Aytii]

ozaman ben bir kismini birdahaki aya alicam

3 haziranda ayrildim isten

[aydinays]

nasıl ödüyo peki?

16 hafta 4 ay yapıyo 4 kere maaş ödemeleri gerekmezmi 

ben üniversitede taşören firma işçisi olarak çalışıyorum. geçen sene bnm gibi olan bir bayan dogum yaptı. bizim aldımız maaş şuan 760 lira. 8+8 16 hafta yani 4 ay boyunca kadına maaş verilmedi kadın iş bası yaptıgında sigortadan gitti 2100 lira aldı. yani maaşı 525 den hesaplandı.

Çok komik yaa bende büyük ihtimalle öyle alacağım. Olsun ne yapalım çocuklarımıza feda olsun.

[Aytii]

sanirim maasin ne kadar olursa olsun ayni ücreti aliyosun ssk dan 

[muhribe]

kızlar benim doğum yapan bi arkadaşım ücretli izinde aldığımız maaşın yanı sıra doğum parası aldığını söyledi. yani hem kesintili maaşını almış, hem de doğum parası. dediğine göre doğum parası 4 bin lira civarındaymış. maaşına orantılı miktarda veriliyormuş.

[Aytii]

dogum parasi herkese verilmiyo sanirim Muhribe

[muhribe]

neden canım? ne gibi bi ayrım güdüyorlar acaba? bahsettiğim arkadaş bizim şirkette çalışıyordu ve o almış.

[Aytii]

ben onu arastirdim bana sadece dogum izninde rapor parasi alacaksin denildi

yani maasimin 3/2 si