BEBEK GELİŞİMİNE UYGUN OYUNCAK SEÇİMİ

[Aslı & Eren]

(0-1) Yaş Gelişimine Uygun Oyuncak Seçimi

0-2 aylık bebekler bilindiği gibi yeni doğan bebeğin en değerli oyuncağı kendi bedenidir. Bebek elini, kolunu sallayarak, açıp kapayarak, ayağını ağzına götürmeye çalışarak ve parmaklarını emerek kendi kendine eğlenir. Ayrıca doğumu izleyen aylarda çocuk ses, renk ve şekillere karşı da çok hassastır. Bu nedenle bu aylarda bebeklerin oyuncaklarını görsel ve işitsel duyulara hitap eden oyuncaklar oluşturmaktadır. İlk aylarda bebeğin yatağının üzerine asılabilen veya yatağın kenarına tutturulabilen, hareket eden, ses çıkaran, mobil türü renkli oyuncaklar tercih edilebilir. ¹

   2-6 aylık bebekler nesnelere dokunmak, tutmak, eliyle vurarak döndürmek, sallamak, tekmelemek, ağıza almak ve tadına bakmaktan hoşlanırlar. Bebekler parlak renkleri, zıt renkleri, basit çizimler ve net çizgileri, insan yüzlerini ve özellikle de gözleri görmekten hoşlanır. Bebekler asılı, hareket eden ve hafif, yumuşak sesler çıkaran nesneleri veya dönenceleri izlemekten hoşlanır. Bebeğin izlemesi için asılan oyuncaklar bebeğin gözlerinden 15-20 cm. uzağa yerleştirilmelidir. İlk haftalarda bebekler çoğunlukla sağ yanlarına bakarlar. Bu nedenle ilk haftalarda oyuncaklar bebeğin sağ tarafına asılmalı ve bebek uzanmaya başladığında ise dokunamayacağı mesafeye çekilmelidir. Bebekler çeşitlilik ister ve kendi yaptığı bir hareket ile etkileyebileceği oyuncakları severler. Elinde tutacağı oyuncaklar hafif ve bebeğin eliyle tutmasına uygun oyuncaklar olmalıdır.

   6-7. aylarda çocuğun oturmaya başlamasıyla mekanı da genişler. Bu nedenle çocuğun oturmaya başladığı aydan itibaren çocuğun elinde tutabileceği ve avucuna sığabilecek esnek plastikten, yumuşak kauçuktan yapılmış, çok büyük veya küçük olmayan bebekler, hayvanlar, renkli halkalar verilebilir. Ayrıca bu dönemde bebeklerin diş çıkarması nedeniyle emniyetli ve bebeğin sağlığı için zararlı etkiler yaratmayacak diş kaşıyıcısı veya plastik halkalar verilebilir. ² Ağzına götürebileceği oyuncaklar keskin köşe veya kenarları olmamalı, boğazına, burnuna, kulağına kaçabilecek küçük parçalar, toksik malzemeler, cam parçalar, parmaklarının sıkışabileceği delikler ve uzun ipler içermemelidir. Bu dönem için tavsiye edilen oyuncaklar;

   • Yüzünüze değişik, eğlenceli ifadeler vermek.
   • Bebeğinizle konuşmak ve ona şarkılar söylemek.
   • Çıngıraklar ve müzikli oyuncaklar. (üzeri resimli veya zilli çıngıraklardır. Çıngıraklar hareket ve etmesi ve ses çıkarması nedeniyle bütün bebekler tarafından ilgi çekici durumdadır)
   • Yumuşak, sıkınca ses çıkaran oyuncak ve toplar (topların çapı en az 44 mm. olmalıdır).
   • Kırılmaz aynalar.
   • Dişlikler.
   • Parlak resimler.
   • Bebeğin kolayca tutabileceği küçük oyuncaklar.
   • Kumaş kitaplar.
   • Birbirine geçen plastik halkalar

   7-9. aylarda, bebekler oyuncakları birbirine vurmaktan, birbirinin içine sokmaktan, düşürmekten, bükmekten, sıkmaktan, sallamaktan, sürüklemekten, ısırmaktan, fırlatmaktan, açıp kapamaktan, doldurup boşaltmaktan hoşlanırlar. Bu zamanlarda, bebeklerin emeklemeye ve yürümeye başlamaları nedeniyle, çocuklar için tercih edilebilecek en iyi oyuncaklar düştüğünde kırılmayan fakat ses çıkaran renkli toplardır. ³

   10-12 aylık bebekler nesneleri her yönüyle tanımaya çalışırlar ve her şeyi keşfetmek isterler. Bu yaştaki bebekler nesneleri istiflemekten, bir şeyin içine koyup, dışına çıkarmaktan, dökmekten, içiçe geçirmekten, açma ve kapamaktan, tuşlara basmaktan, döndürmekten ve araba ve topları itmekten hoşlanırlar. 7-12 ay grubundaki bebekler genel olarak basit mekanizmaları çalıştırmaktan, dolap, çekmece, kutu gibi eşya dolu şeylerden ve nesneler içeren şey ile içerdiği şey arasındaki ilişkiden ve gözüküp kaybolan nesnelerden hoşlanırlar. Her yaştan bebekler kendi eylemleri ile sonuç yaratmaktan hoşlanırlar. Bu yaş grubundaki bebeklerin oyuncakları ağıza götürme açısından güvenli, kırılmaz, ağız, kulak ve burna kaçabilecek küçük parçalar, toksik malzeme ve sert kenar ve köşeler içermeyen, parmak ve ellerinin sıkışmayacağı, uzun bağları olmayan oyuncaklar olmalıdır. ³

   Ayrıca bu dönemde, çarpıp geri dönen oyuncaklar veya itme ve çekme ile gidebilen tekerlekli hayvanlar, otomobiller yeni yürüyenler için en uygun oyuncaklardır ve bu tür oyuncaklar bebekleri çok mutlu eder. Yaklaşık bir yaşındaki bebekler çok ilgilerini çeken oyuncaklardan biri de "dökme-doldurma" oyuncaklarıdır. Büyük renkli şekiller ve bunların içerisine atılabileceği bir kutudan ibarettir, oyuncaklar. Bu dönem için tavsiye edilen oyuncaklar; ³
   • Çıngıraklar ve müzikli oyuncaklar,
   • Yumuşak, sıkınca ses çıkaran oyuncak ve toplar (topların çapı en az 44 mm. olmalıdır).
   • Kırılmaz aynalar,
   • Dişlikler,
   • Karton bebek kitapları,
   • Sert kumaş oyuncaklar,
   • Kapağı açılınca içinden çeşitli nesneler fırlayan kutular,
   • Doldurup boşaltabileceği nesnelerle dolu kutular,
   • Üst üste istiflenebilen büyük ebatlı oyuncaklar,
   • Banyo oyuncakları,
   • Büyük tüylü oyuncaklar.
   • İtme-çekme oyuncakları. ³


Alıntıdır, www.annelik.org

[Aslı & Eren]

(1-2) Yaşındaki Çocuklar İçin Oyuncak Seçimi

Bu yaştaki çocuklar, başkaları ile işbirliği içinde oynama başlar, taklit oyunlarına ilgileri artar ve fiziksel aktiviteden büyük zevk alır. Fiziksel olarak, atlama, zıplama, koşma gibi yeteneklerinde ilerleme görüldüğü için, çocuklar kendi çabaları sonucunda hareket eden veya ses veren oyuncaklardan hoşlanırlar. 

   Oyuncaklar kaldırabilecek ve taşınabilecek nitelikte ve ağırlıkta olmalıdır. Çocukların dikkatini çeken ve uyarıcı parlak renkler tercih edilmelidir. Oyuncaklar kırılmaz ve dayanıklı olmalı, bunu da çocuklar üstüne çıktığında ya da içine girdiğinde ağırlığını taşıyabilir olmasına bakılarak anlaşılabilir. Ayrıca bu oyuncaklar, küçük parçalara ayrılmamalıdır. "Oyuncaklarda toksik olmayan malzeme kullanılmış olmalıdır. Keskin kenar ve köşeleri, parmak ve ellerini sıkıştırabilecek bölümleri olmamalı, yetişkin gözetiminde olmadığı müddetçe elektrikli parça içermemelidir." 

   Tavsiye edilen oyuncaklar;

• İpinden çekebileceği oyuncaklar (bebek arabaları, alışveriş arabaları, el arabaları gibi itme-çekme oyuncakları, üç tekerli bisiklet, tüm park oyuncakları)
• Tahta bloklar (Legolar, küpler, içiçe geçirerek üretebileceği oyuncaklar)
• Yap-bozlar (2-2.5 yaş: 4-5 parça, 3 yaş: 6-12 parça) .Parçaları uygun boşluklara yerleştireceği yap-bozlar. Mıknatıslı tahtalar (el ve göz koordinasyonunu geliştirir)
• Rakam/sayma oyuncakları
• Çeşitli şekilleri yerleştireceği şekil oyuncakları. Renkli/şekilli tombala
• Kum ve su oyuncakları (görsel ve dokunsal uyarı sağlar)
• Saçlı ve gözleri hareket eden daha gerçekçi oyuncak bebekler. Konuşan bebekler, bebek aksesuarları. Gerçekçi, ünlü karakterleri temsil eden, anne-yavru kombinasyonu olan hayvan oyuncakları (sosyalleşmeyi ve duygu gelişimini öğretir)
• Küçük el kuklaları. Çeşitli rolleri canlandırabileceği kostümler
• Çocuk boyuna uygun ebatlarda fırın, ocak, buzdolabı gibi değişik gereçler, tüm ev temizlik ve yemek gereçleri, Tam boy aynası
• Çiftlik, garaj, havaalanı gibi tanıdık, gerçeğine uygun oyun sahneleri. Küçük, gerçekçi arabalar. Büyük kamyonlar, küçük trenler, ziller, davullar, ksilofon gibi tüm ritim enstrümanları, düdükler ve borazanlar
• Boya kalemleri, ve resim kağıtları, oyun hamuru, çocuk makası, tebeşir, yazı tahtası, müzik kutusu, kaset çalar, renklere, şekillere, seslere, rakamlara, kavramlara göre eşleştirme, sınıflandırma oyuncakları (parmak becerisi ve göz el koordinasyonu geliştirir)
• Basit kısa öykülerin, tekrarların ve tanıdık konuların yer aldığı kitaplar. 

   Öğrenme becerisi gelişmesini devam ettirir. Bunun en önemli belirtileri, bu yaş dönemi çocuklar talimatları anlar, takip eder ve farklı büyüklük, şekil ve renkleri kategorize edebilir ve fark edebilir. Ancak dikkat edilmesi gereken bir nokta, bu yaş grubu çocuklarda henüz paylaşma duygusu gelişmemiştir ve bu aynı yaş grubu çocuklar arasında paylaşma kavgalarına yol açabilir.

   "Okul Öncesi Eğitim" üniversite eğitimim boyunca, hemen hemen her derste anlatılan "çatışma çözme" stratejisi olarak, iki çocuk arasında çıkan kavgalarda uygulanabilecek bir yöntem olarak;

   1. En başta fiziksel olarak çocuklara yaklaşın ve gerekirse, kolunuzla onları sararak onları yatıştırmaya çalışarak, olaya müdahil olduğunuzu hissettirin.
   2. Sonra, ikisine ayrı ayrı olarak söz verin ve dikkatli olarak olayı onlardan dinleyin.
   3. Daha sonra, ortada bir problemin var olduğunu anladığınızı onlara sözel olarak iletin ve çözüm aşamasında onlardan çözüm önerisi bekleyin. Çünkü, kendi sundukları çözümleri takip etmek konusunda daha istekli olacaklardır. Ama, uzun süre bekledikten sonra hala ortak bir çözüme gidilemiyorsa, siz iki taraf açısından da adil olabilecek bir çözüm yolu sunun ve onlardan onay aldıktan sonra bu çözümü uygulayın.
   4. Çözümün iki taraf açısından uygulanıp uygulanmadığını mutlaka takip edin.

   Bu yaş dönemi çocuklarla, anne ve babaların beraber katılabileceği örnek etkinlikleri aşağıda bulabilirsiniz.

   Mutfak eğlencesi: Biraz mısır nişastası ile bir miktar suyu karıştırıp lapa haline getirdikten sonra, elinizle iyice yoğurun. Çocuğunuza bu karışımı sıktığınızda ve parmaklarınızın arasından kaydığında neler olduğunu gösterin. Bu şekilde siz mutfakta yemek pişirirken vakit geçirebilir ve rahatlayabilir. 

   Şişe Devirmece: Birkaç plastik soda şişesini, henüz kullanılmamış kağıt havlu rulolarını ya da oyuncak hayvanları ("lobutları" istediğiniz malzemeden seçebilirsiniz) dizin ve çocuğunuza bunları büyük lastik bir topla devirmeyi öğretin. 

[Aslı & Eren]

3-5 Yaşındaki Çocuklar İçin Oyuncak Seçimi

Okul öncesi çocuklar gerçekçi ayrıntıları ve işleyen parçaları olan oyuncakları tercih ederler. Bu yaş dönemindeki çocuklar yakın zamanda yaşadıkları olayları ve gözlemlerini, oynadıkları oyunlar ve çizimleri aracılığıyla yansıtırlar. Bu yüzden, bu dönemdeki çocukların özellikle sembolik anlatılarında kullandıkları karakterlere, isimlere ve oyun içeriğine ailelerin dikkat etmesi tavsiye edilir.

   Bu yaş grubunda çocuklar 2-3'erli gruplar halinde oyunlar kurmaya başlarlar. Ancak oyunlar sırasında paylaşım kavgaları yaşanabilir. Bu durumda gözetimde bulunan yetişkinin öncelikle kavga eden çocuklar arasında çözüm yolu bulmalarını beklemesi gerekir. Eğer kavga devam ediyorsa barış sağlanması için çocukların da düşüncesi alınarak ortak bir karara varılmalı ve çocuklardan bu karara saygı duymaları beklenmelidir. Yetişkinin çocukların kararlaştırılmış olan planı takip edip etmediklerini gözetlemeye devam etmesi gerekir.

   3-5 yaş arası dönemdeki çocukların ayrıca taklit ve canlandırma oyunlarına karşı ilgileri artar ve beş yaşında bu ilgi tepe noktasına ulaşır. Kukla oyunlarına karşı ilgileri de çok yüksektir.

   Genellikle planlı veya hedefe yönelik Lego oyunları oynarlar. Küçük figürler ve arabalarla çeşitli canlandırma oyunlarına ilgileri de tepe noktasına ulaşır.

   Bu yaştaki çocukların çoğu küçük parçalar içeren oyuncaklarla oynayabilir. Ancak çocuk hala nesneleri ağzına götürme eğilimi gösteriyorsa küçük parçalar içermeyen oyuncakları tercih etmelisiniz. Oyuncaklar sert yapılı olmalı, keskin kenar veya köşeleri olmamalı, kolayca kırılmamalı ve parçalarına ayrıldığında keskin köşeler çıkmamalıdır. Bir yetişkin gözetiminde olmadığı sürece elektrikli parça içermemelidir.¹

Hangi oyuncaklar?
• Küçük trenler, el arabaları, bebek pusetleri, alışveriş arabaları gibi itme-çekme oyuncakları.
• Üç tekerli bisiklet, beş yaştan itibaren destek tekerleri olan iki tekerli bisiklet.
• Park oyuncakları, her ebatta top, kızak, hafif malzemeden frizbi, sivri uçlu olmayan manyetik dart.
• İrili ufaklı tahta bloklar, birbirine geçmeli bloklar, Legolar.
• Boncuk dizme, basit dokumalar, renk, şekil ve resme göre eşleştirme oyuncakları.
• Basit sayma oyuncakları.
• Düğme ilikleme, bağcık bağlama oyuncakları, iri plastik iğneli basit dikiş setleri.
• Kum ve su oyuncakları.
• Saçlı, gözü, ağzı hareket eden, ayrıntılı ve gerçekçi oyuncak bebekler.
• Düğmeler, giysiler gibi aksesuarları olan tüylü oyuncaklar.
• Gerçekçi, ayrıntılı kuklalar, kostümler, gerçekçi ayrıntılara sahip ekipmanlar (5 yaşında bunların gerçekten çalışmasını isterler).
• Oyuncak telefon, fotoğraf makinesi, doktor setleri, askeri kostümler ve oyuncaklar, garaj, çiftlik, havaalanı, uzay gibi çeşitli ve gerçeğine uygun oyun sahneleri, birkaç odası, aksesuarları ve mobilyaları olan bebek evleri.
• Her türlü ritim enstrümanı, üflemeli enstrümanlar, piyano, çeşitli boya kalemleri, resim kağıtları, yuvarlak uçlu makas, yapıştırıcı, radyo, kaset veya CD çalar, basit video oyunları.
• Bilim malzemeleri (büyüteç, mıknatıs, el feneri gibi), abaküs, oyuncak daktilo veya bilgisayar.
• Resimli kitaplar, alfabe kitapları, tanıdık yerleri ve kişileri anlatan kitaplar.
• Gerçekçi öyküler, şiirler, insanlar gibi davranan hayvanlara ilişkin öyküler

[sevda]

Sağol canım bilgilerin için...